Veelgestelde vragen
Klik op een vraag om het antwoord te lezen.
Staat uw vraag er niet bij? Laat het ons weten en neem contact met ons op.
Direct contact? Bel: +31 53 4302 836
Vaktermen uitgelegd
De domste vraag is de vraag die je wel had, maar niet gesteld hebt.
Klik op een vraag om het antwoord te lezen.
Staat uw vraag er niet bij? Laat het ons weten en neem contact met ons op.
Deze pagina is bedoeld om u snel wegwijs te maken in een aantal (medische) termen waarmee u geconfronteerd kunt worden op het moment dat u te maken krijgt met een orthese. Op sommige plaatsten in onze website worden deze termen wel gebruikt.
De meeste mensen die te horen krijgen dat ze een orthese nodig (gaan) hebben, worden ineens overspoeld met begrippen en aanduidingen die ze daarvoor niet of nauwelijks kenden. We realiseren ons dan ook dat ons vak boordevol ‘jargon’ zit.
Deze pagina kan u helpen om even snel een term op te zoeken en te ontdekken wat ermee bedoeld wordt. Meestal staan er ook één of meerdere links vermeld voor verdere informatie.
Deze pagina kan echter op geen enkele manier uw arts vervangen. De informatie die we hier verstrekken is zuiver informatief bedoeld. Ga met vragen over uw gezondheid en de behandeling van uw klachten altijd (ook) naar uw behandelend arts.
Er ontstaat wel eens verwarring over de begrippen prothese en orthese. Ze lijken op elkaar maar hebben een wezenlijk verschil:
Een prothese dient als (kunstmatige) vervanging van een lichaamsdeel. Bijvoorbeeld een kunstbeen ter vervanging van het echte been na een amputatie.
Een orthese dient als ondersteuning van (de functie van) een lichaamsdeel. Bijvoorbeeld een UTX beenorthese wanneer de beenspieren zijn verzwakt na een hersenbloeding.
Het belangrijke verschil is dan ook of het lichaamsdeel waar het om gaat er nog zit. Bij orthesen is dat zo en zit de orthese om of aan de buitenkant van het lichaamsdeel.
Een orthese wordt dan ook wel eens aangeduid als spalk of brace.
Ambroise ontwikkelt en levert voornamelijk orthesen en slechts één prothese.
Artrose is een aandoening waarbij het kraakbeen van één of meerder gewrichten verloren gaat. Er verdwijnt meer dan het lichaam zelf aanmaakt. In de volksmond heet het dan ook wel gewrichtsslijtage.
De belasting in het gewricht speelt daarbij een belangrijke rol (bijvoorbeeld ten gevolge van overgewicht), maar de verminderde kwaliteit van het kraakbeen en de synovium (de vloeistof in een gewricht die een smerende maar ook dempende werking heeft) is ook een belangrijke factor.
De knie is een plek waar artrose vaak voor komt. Artrose gaat gepaard met pijn en stramheid, het is aan te raden om te blijven bewegen om verergering van stijfheid te voorkomen. Vaak treedt uiteindelijk ook instabiliteit in het gewricht op, zodat een knie bijvoorbeeld steeds meer in x-stand (valgus) of o-stand (varus) wegzakt. Één kant van de knie is dan meer aangedaan dan de andere, maar wordt door de instabiliteit juist nog zwaarder belast.
Meer achtergronden op: nl.wikipedia.org/wiki/Artrose.
Onder het begrip beroerte valt een TIA, herseninfarct en hersenbloeding. De medische term is Cerebro Vasculair Accident (CVA).
Wat ze gemeen hebben is dat de hersenen een tijd(je) geen zuurstof hebben gehad. Dit kan veroorzaakt zijn door een verstopping van een bloedvat of een scheurtje in een bloedvat.
Hierdoor kunnen er onder andere (permanente) verlammingen in het lichaam optreden, omdat het deel van de hersenen waar de aansturing van de betrokken spieren wordt geregeld onherstelbaar is beschadigd. Verlammingen ten gevolge van problemen in de hersenen gaan vaak gepaard met spasme.
Lees meer op: www.hartstichting.nl/beroerte
Een dropping hand is ook bekend onder de noemers slappe pols, valhand, radialis neuropathie of nervus radialis laesie. Het lukt de spieren in de pols dan niet om de hand te heffen en hangt slapjes naar beneden.
Een dropping hand treedt op als gevolg van een zenuwbeschadiging, botbreuk of beklemming, of als gevolg van verlamming na een beroerte.
Lees meer op: www.gezondheidsplein.nl/aandoeningen/dropping-hand
De ziekte van Duchenne, ook wel bekend als DMD (Duchenne Muscular Dystrophy) is een progressieve, aangeboren spierziekte die uitsluitend bij jongens voorkomt en die erfelijk is via de lijn van de moeder. De spieren worden aangetast en kunnen op den duur niet meer worden gebruikt. Al vanaf het tweede levensjaar is de ziekte merkbaar. Al vroeg zijn er hulpmiddelen nodig om de spieren te ondersteunen in hun beweging.
De ziekte is nog ongeneeslijk en veel mannen komen te overlijden voor hun 40e levensjaar, hoewel er de laatste jaren zeer goede resultaten zijn bereikt in het verlengen van de levensverwachting van jongens/mannen met Duchenne spierdystrofie
Lees meer op: www.spierziekten.nl/overzicht/duchenne-spierdystrofie
Kijk ook eens op: https://duchenne.nl/ om te ontdekken wat het Duchenne Parents Project (ouders met elkaar) allemaal heeft weten te realiseren in het werven van fondsen voor en het opzetten van onderzoek. Zeer indrukwekkend!
Wanneer een spier voor langere tijd niet gestrekt wordt, kan verkorting van de spieren optreden waardoor strekken nog lastiger wordt. Dit heet een contractuur. Het komt overigens ook voor bij pezen en gewrichtskapsel. U wordt hierdoor beperkt in bewegingsvrijheid. Een contractuur kan veroorzaakt worden door bijvoorbeeld een spasme.
Ambroise heeft verschillende orthesen die helpen om een contractuur tegen te werken. Enkele voorbeelden zijn:
Een Plexus Brachialis Laesie is een beschadiging (laesie) van de Plexus Brachialis. Dat is een zenuwknoop net achter het sleutelbeen waar de belangrijke zenuwen van de arm samenkomen. Het beschadigen van die zenuwknoop kan de aansturing van vrijwel alle spieren in de arm, inclusief de schouder verstoren. De gevolgen kunnen zeer divers maar ook zeer ernstig zijn tot en met een volledig verlamde arm en schouder. Bij dat laatste gewricht kan op termijn vanwege de verlamming bovendien een schouder-subluxatie optreden.
Plexus Brachialis Laesies komen vaak voor bij ongevallen waarbij op de schouder gevallen wordt (o.a. fiets en brommerongelukken). De plexus kan daarbij bekneld raken of zelfs compleet afscheuren, bv ten gevolge van een breuk in het sleutelbeen.
Lees meer op: nl.wikipedia.org/wiki/Plexus_brachialis
Ambroise heeft diverse armorthesen die gebruikt worden om de functionele mogelijkheden van de arm met resteffecten van een Plexus Brachialis Laesie te vergroten:
Erbse Parese is een obstetrische plexus brachialis laesie. Dat betekent dat deze plexus brachialis laesie is ontstaan tijdens de geboorte. De Plexus Brachialis is een zenuwknoop net achter het sleutelbeen waar de belangrijke zenuwen van de arm samenkomen (zie aldaar).
Bij een Erbse Parese is tijdens de bevalling de schouder van het kindje zodanig knel komen te zitten dat de belangrijke zenuwknoop van de armspieren (de plexus brachialis) in de schouderregio beschadigd is geraakt.
In de meeste gevallen treedt daarna volledig spontaan herstel op. Hoe langer het echter duurt voordat het kind weer functie terugkrijgt in zijn arm, hoe groter de kans dat de schade (deels) blijvend zal zijn. Als ook neurologische reconstructie niet mogelijk is of onvoldoende heeft opgeleverd, is er sprake van blijvend letsel.
Lees verder meer: nl.wikipedia.org/wiki/Erbse_parese
Ook via de patiëntenvereniging kunt u meer informatie opvragen.
Ambroise heeft voor kinderen met Erbse parese die ten gevolge van deze parese verminderde controle over de bewegingen van de elleboog hebben de Kinder Wilmer Elleboogorthese (KWEO) ontwikkeld
Bij hypermobiliteit kunnen de banden en pezen (ligamenten) in het lichaam vaak (te) ver rekken waardoor zij hun steunende functie verliezen. Hierdoor is er sneller kans op ontwrichting van gewrichten.
Het hypermobiliteitssyndroom (HMS) is een erfelijke ziekte. Een geringe hypermobiliteit hoeft niet al te veel klachten te geven. Vaak nemen spieren een deel van de stabiliserende functie over van de ligamenten. Dat kunnen die spieren echter niet zo goed en zeker niet in alle richtingen. Overbelasting van zowel de spieren (spierpijn) als de gewrichten treedt dan als snel op. De gewrichten worden gevoeliger voor verstuiking en dislocatie (uit de kom schieten) en vooral overstrekking.
Een overstrekking van de knie wordt op termijn steeds erger, omdat naarmate de hoek van overstrekken groter wordt, ook de belasting op het gewricht en de pezen groter wordt. Vaak gaat dit gepaard met nogal wat pijnklachten. Ook kost het lopen met een overstrekking veel meer energie en vraagt het compenserende bewegingen rond enkel, heup, bekken en rug die weer vervolgklachten kunnen opleveren.
Lees meer op: nl.wikipedia.org/wiki/Hypermobiliteitssyndroom
Ambroise heeft zowel voor armen als benen orthesen in haar pakket die kunnen helpen bij hypermobiliteit
EDS staat voor Ehlers Danlos Syndroom. Het is een (erfelijke) ziekte waarbij bindweefsel te soepel en rekbaar kan zijn. Dat kan op vrijwel alle plaatsten in het lichaam tot (ernstige) problemen leiden en is niet zelden een ziekte die met zeer veel verschillende (soms vage) klachten gepaard gaat. Bindweefsel zit tenslotte vrijwel overal in het lichaam en altijd met een reden.
Bij het houdings- en bewegingsapparaat kan EDS tot hypermobiliteitsklachten leiden. Instabiliteit van gewrichten, gevoeligheid voor verzwikken en vooral voor overstrekken. (Zie ook ‘Wat is hypermobiliteit‘) op deze pagina.
Lees meer op: nl.wikipedia.org/wiki/Syndroom_van_Ehlers-Danlos
De Ehlers Danlos Society heeft een (Engelstalige) website met erg veel informatie: ehlers-danlos.com/what-is-eds/
Ambroise heeft zowel voor armen als benen orthesen in haar pakket die soms gebruikt worden bij hypermobiliteitsklachten ten gevolge van EDS
IBM staat voor Inclusion Body Myositis, ook wel sIBM (sporadische Inclusion Body Myositis) genoemd. Het is een spierziekte die zich kenmerkt door een ontsteking van de spieren. De spieren raken hierdoor verzwakt. Spieren in het bovenbeen (met name de qaudriceps) worden vaak als eerste getroffen, maar soms ook de voetheffers en vingerbuigers.
Het is een zeer langzaam verergerende ziekte. De ziekte ontstaat doorgaans pas boven de 40 jaar en openbaart zich iets vaker bij mannen dan bij vrouwen.
De onstane spierzwakte is soms aan de ene kant van het lichaam erger dan aan de andere kant. Hoewel het een betrekkelijk zeldzame ziekte is, is het voor mensen boven de 50 de meest voorkomende spierziekte.
Er is nog veel onbekend over de ziekte. Zo zijn ook de oorzaken van IBM nog niet helemaal bekend, maar het afweersysteem speelt een rol.
Lees meer op: www.spierziekten.nl/overzicht/inclusion-body-myositis
Als je maar nét genoeg kracht overhebt om de voet in de zwaaifase op te tillen lukt het nog net om de start van de standfase te beginnen met de hak op de vloer. Als je dan echter je volledige gewicht op dat nieuwe standbeen gaat overbrengen, klapt vervolgens de voet met een klap op de vloer. Dat heet dan ook heel plastisch uitgedrukt een ‘klapvoet’.
Meestal is overigens ook de kracht om de voet op te tillen niet echt voldoende. Dan gaat de voet tijdens de zwaaifase naar beneden hangen. Dat heet een ‘drop foot’. Door het niet goed controleren van de voet in de zwaaifase en bij het neerzetten is er een verhoogde kans op vallen en struikelen.
In beide gevallen (drop foot, klapvoet) is er echter sprake van onvoldoende controle over de dorsaalflexie (voetheffing). Meestal zijn dan de spieren verantwoordelijk voor dorsaalflexie (o.a. m. tibialis anterior) verzwakt of verlamd. Soms is er echter juist sprake van spasticiteit van de spieren die plantairflexie veroorzaken (kuitspier of m. gastrocnemius). Die strekken de voet dan juist te sterk
Het niet (goed) kunnen controleren van de spieren rond de enkel kan vele oorzaken hebben, van beknelde zenuwen tgv een (rug)hernia, spierziektes als spierdystrofie, maar ook ziektes als MS of ALS. Verder kan het ook het gevolg zijn van een beschadiging van de hersenen, zoals bijvoorbeeld na een CVA.
Zie ook: nl.wikipedia.org/wiki/Klapvoet
Klompvoeten is een aangeboren afwijking van de voeten waarbij één of beide voeten naar beneden (in spits) en naar binnen (in varus) zijn gekanteld en waarbij de voorvoet naar binnen wijst. Die stand is ontstaan doordat tijdens de ontwikkeling van de baby in de buik de groei van de pezen en ligamenten rond de enkel en voet is achtergebleven ten opzichte van de groei van de bot-structuren. Zo is een kenmerk van klompvoetjes dat tijdens de geboorte de achillespees te kort is.
Het komt in Nederland gemiddeld tussen de 1 en 2 maal per 1000 geboortes voor, vaker bij jongens dan bij meisjes en jongens hebben ook vaker een klompvoet aan beide benen. Er is vrijwel altijd sprake van erfelijke factoren
Lees meer op: www.klompvoet.nl
De behandeling van een klompvoet begint direct na de geboorte. In Nederland is voor die behandeling een richtlijn ontwikkeld door de NOV (Nederlandse Orthopaedische Vereniging). Kern van die behandeling is de methode volgens Ponseti. Dr Ponseti heeft vanaf de jaren 60 tot aan zijn dood (2009) vele duizenden klompvoeten behandeld in zijn kliniek in Ohio.
Bij de methode volgens Ponseti wordt een orthese gebruikt met als doel om de voetjes in een gecorrigeerde spreidstand te zetten. De Dynko van Ambroise is ontwikkeld om bij deze methode aan te sluiten. In de tijd van Dr Ponseti werden statische Denis Browne spalken gebruikt. De Dynko is een innovatieve orthese die de gewenste correctie dynamisch kan bereiken. Een slimme veerconstructie brengt de voetjes in rust naar de gewenste stand, maar maakt bewegen toch nog mogelijk. Uw kindje behoudt bewegingsvrijheid en kan zich dus motorisch blijven ontwikkelen, terwijl er toch voldoende gecorrigeerd wordt.
Multiple sclerose (MS) is een chronische aandoening aan het centrale zenuwstelsel. Bij deze ziekte wordt de myelineschede van zenuwen aangetast. Dit is een laag die om zenuwen heen zit en die impulsen van die zenuwen geleidt. Het beschadigen van deze laag maakt dat impulsen veel trager, niet meer, of gestoord aankomen. Gevolg daarvan is allerhande neurologische problemen, zoals krachtvermindering.
De oorzaken van MS zijn nog niet bekend en MS is nog niet te genezen.
Lees meer op: www.gezondheidsplein.nl/aandoeningen/multiple-sclerose
Zie ook: nl.wikipedia.org/wiki/Multiple_sclerose
Op een gegeven moment kan er uitval of verzwakking van spieren optreden, waardoor lopen steeds moeilijker gaat. Er bestaat een groter risico op vallen en lopen kost veel energie.
Nervus Femoralis Neuropathie is de medische benaming voor een aandoening van de grote zenuw van het bovenbeen, de Nervus Femoralis. Deze zenuw is erg belangrijk voor de aansturing van de quadriceps (M. Quadriceps Femoris), de spier aan de voorkant van het bovenbeen, die verantwoordelijk is voor het strekken van de knie en het buigen van de heup. Neuropathie van de Nervus Femoralis kan daarom ernstige gevolgen hebben voor het kunnen controleren van de stabiliteit van de knie tijdens staan en lopen.
Oorzaken kunnen bijvoorbeeld beklemming van de zenuw (bv ten gevolge van een rughernia), diabetes of een ontsteking zijn. Omdat de zenuw inwendig is beschadigd is een behandeling lastig. Vaak (maar zeker niet altijd) zijn de uitvalverschijnselen blijvend. Het is belangrijk om de spier sterk te houden door middel van oefeningen.
Bij een o-been staat of zakt het been in een o-stand. Ten opzichte van de voet en de heup wijkt de knie naar buiten. Binnen een zekere bandbreedte is een lichte o-stand normaal (afhankelijk van geslacht en ras). De o-stand kan echter ook té groot worden en kan instabiel worden (wat betekent dat de knie nog verder in o wegzakt). Deze aandoening wordt varus genoemd. Een varus is dus een anatomisch incorrecte o-stand en/of instabiliteit.
Naast vergroeiingen van het bot, zoals bijvoorbeeld bij rachitis of tumoren, komt een varus ook vaak voor bij artrose van de knie. Het kraakbeen van de knie degenereert dan met name aan de binnenzijde van de knie, zodat deze langzaam in o-stand wegzakt.
Zonder behandeling blijven de banden van de knie zich oprekken en blijft de belasting aan de meest aangedane zijde van de knie (de binnenzijde) steeds groter worden, wat de klachten verergert. Het is belangrijk om in een vroeg stadium de instabiele knie in een neutrale positie (terug) te brengen.
Spasticiteit is een reflexmatige (overdreven) samentrekking van een spier als gevolg van het oprekken van die spier. De hersenen controleren (remmen) deze reflexen normaal gesproken. Als door een hersenbeschadiging (bijvoorbeeld een CVA), een beschadiging van de wervelkolom (bijvoorbeeld een dwarslaesie) of een beschadiging van de zenuwen (bijvoorbeeld ten gevolge van MS) die remming niet meer (voldoende) aanwezig is leidt spasticiteit tot spasme: een verhoogde (rust)spanning (en ongewenste samentrekking) van de spier waardoor normaal bewegen van het gewricht waar de spier over werkt niet meer goed mogelijk is
Als de spieren die getroffen zijn door een spasme te lang in de verkorte stand blijven zal de spier verkorten en treedt een contractuur op
Ambroise heeft een aantal orthesen ontwikkeld die gebruikt kunnen worden om de gevolgen van spasmen te beperken.
Enkele voorbeelden zijn:
Een schouder subluxatie is een gedeeltelijke luxatie (ontwrichting of dislocatie) van het schouder gewricht. De schouderkop is uit zijn kom geschoten en de arm hangt als het ware aan de kapsels en banden.
Oorzaak van de schouder (sub)luxatie is meestal het verlamd raken van de spieren rond de schouder (waarbij vooral de M. Spuraspinatus belangrijk is) door een hersenbeschadiging zoals een beroerte (CVA) of een door een Plexus Brachialis laesie.
Schouder Subluxaties treden ook wel op bij mensen met hypermobiliteitsklachten (bv tgv het Hypermobiliteitssyndroom of het Ehlers Danlos syndroom).
Een schouder subluxatie is in het algemeen een permanente aandoening. Sterker nog: als de subluxatie niet behandeld wordt, zal de schouder uiteindelijk steeds verder uit de kom zakken. Dit is veelal een zeer pijnlijke situatie. Bovendien is de arm hierdoor nauwelijks nog functioneel te gebruiken. Een orthese is dan nodig om het verder verergeren van de subluxatie te voorkomen, de pijnklachten te verminderen en de arm weer enige functionele mogelijkheden terug te geven.
Om schouder subluxaties te neutraliseren en de arm weer functionele mogelijkheden te geven is de Wilmer2 Draagorthese ontwikkeld. De Wilmer2 Draagorthese is een uniek product dat door gebruik van de massa van de onderarm in staat is de bovenarm omhoog te duwen, zodat de schouder subluxatie wordt geneutraliseerd.
Bij een x-been staat of zakt het been in een x-stand. Ten opzichte van de voet en de heup wijkt de knie naar binnen. Binnen een zekere bandbreedte is een lichte x-stand normaal (afhankelijk van geslacht en ras). De x-stand kan echter ook té groot worden en kan instabiel worden (wat betekent dat de knie nog verder in x wegzakt). Deze aandoening wordt valgus genoemd. Een valgus is dus een anatomisch incorrecte x-stand en/of instabiliteit.
Naast vergroeiingen van het bot, zoals bijvoorbeeld tumoren, komt een valgus ook vaak voor bij artrose van de knie. Het kraakbeen van de knie degenereert dan met name aan de buitenzijde van de knie, zodat deze langzaam in x-stand wegzakt.
Zonder behandeling blijven de banden van de knie zich oprekken en blijft de belasting aan de meest aangedane zijde van de knie (de buitenzijde) steeds groter worden, wat de klachten verergert. Het is belangrijk om in een vroeg stadium de instabiele knie in een neutrale positie (terug) te brengen.
Na een zenuwbeschadiging functioneren bepaalde zenuwen niet meer goed. Dit kan veroorzaakt zijn door een beklemming, botbreuk of operatie. Ook de zenuwen in de hersenen kunnen beschadigd raken, bijvoorbeeld als gevolg van een beroerte (CVA),
Er kan vermindering van functie van lichaamsdelen optreden maar ook tintelingen, een doof gevoel of pijn. Veelal is er sprake van krachtverlies van de spieren die in contact staan met de aangedane zenuwen.
IMS staat voor ‘innovation meets style’. Dit is de lijn van producten van Ambroise die te herkennen is aan de pelottes die uit twee delen bestaan. Een zwarte plastic cover en een foam laag met groene rand.
Wanneer wij alle benodigde informatie binnen hebben van de tussenpartij, kunnen wij aan het werk. (Inkooporder, foto’s van het been of de arm)
De standaard levertijd van Ambroise producten bedraagt 10 werkdagen. Swift enkel-voetorthesen zijn in 5 werkdagen gereed.
Het antwoord hierop is: hangt ervan af. Het is uw eigen verantwoordelijkheid om te beslissen of u veilig de weg op kan en geen risico vormt voor uzelf en uw medeweggebruikers. Het is belangrijk om te bedenken welke risico’s u loopt tijdens het rijden. Twijfelt u over de risico’s? Bespreek dit dan met uw arts of specialist. Die kan inschatten in hoeverre de orthese een risico vormt tijdens het rijden. Indien u reeds in het bezit bent van een rijbewijs, geldt er geen meldplicht bij het CBR van uw (veranderende) medische situatie.
Wel adviseren wij u om bij uw autoverzekering aan te geven dat u rijdt met een orthese en van deze melding een bevestiging wilt ontvangen.
(Bron: CBR)
Onze partners: